Commentaar

         

Door op je toetsenbord “Controle +” te klikken kun je de pagina vergroten om hem beter leesbaar te maken.

         

  1. Freud staat bekend om het nemen van een Griekse mythe, Koning Oedipus, tot uitgangspunt voor het analyseren van menselijk gedrag. Zijn keuze voor dit verhaal is zo′n voltreffer dat er momenteel nog maar weinig mensen zijn die niet geprobeerd hebben om vanuit dit perspectief zijn of haar relatie met zijn moeder of vader te analyseren. Het geniale van Freud is niet zozeer of het ook ergens opslaat, maar dat hij zijn product zo goed verkocht heeft dat iedereen het wil hebben.
  2. Een andere verdienste van Freud is de ontdekking van de levensfasen: orale (zogen tot borstspening), anale (zindelijkheid), oedipale (zich plaatsen in zijn/haar gezin), latente (7-10 jaar), puberale fase (de fase waarin een kind behaard raakt) uitlopend op volwassenheid (integratie van al deze verworvenheden). Deze fasen staan niet los van elkaar, en houden telkens weer ingrijpende lichamelijke en geestelijke veranderingen in, als hij overgaat van de ene fase in de andere. Freud is de ontdekker van de puberteit.
  3. Humor koppelt Freud ook aan deze levensfase, de puberteit. De grappen van pubers hebben de neiging uit de hand te lopen. Het aan de lopende band grappen maken kan de juiste vorming van intelligente jongeren in de weg staan. Hij noemt dit de Lust tot Onzin.
  4. Deze Lust tot Onzin verklaart Freud uit een autoriteitsconflict. Door onzin uit te kramen en uit te halen voorkomt de puber dat een autoriteit macht over hem krijgt. Het is noodzakelijk deze fase goed te doorlopen om evenwichtig volwassen te worden.
  5. Freud is er dan ook alles aan gelegen dat “de autoriteit” zich kan laten gelden. Je zou zelfs zo ver kunnen gaan te beweren dat de hele psycho-analyse staat of valt bij het al dan niet accepteren van de autoriteit van de psychiater.
  6. In Der Witz komt Freud met de theorie dat er een wezenlijk verschil bestaat tussen grappig (Duits “komisch”) zijn en het maken van grappen (Duits “Witze”). Het verschil komt in zekere zin overeen met het verschil tussen wat in het Latijn “ridiculus” (komisch) en “urbanus” (geestig) heet. Het verschil wordt gemaakt, doordat om komisch te zijn er maar twee personen nodig zijn, terwijl er voor het maken van tevoren bedachte en bestaande grappen er in feite altijd drie nodig zijn. De uitleg is, zoals bij Freud altijd het geval is, eenvoudig. Mensen kunnen elkaar waarderen om de grappen die ze over elkaar maken. Het komische is persoonlijk. De tevoren bedachte grap veronderstelt dat men elkaars cultuur deelt en kan in feite alleen door insiders begrepen worden. Deze grappen dragen dan ook bij tot groepsvorming, zelfs tot natievorming. Twee personen zijn te weinig voor het maken van bestaande grappen. Hiervoor zijn minimaal drie mensen nodig (soms zijn de tweede en derde persoon denkbeeldig)! Freud blijft geniaal! (Der Witz, VII Der Witz und die Arten des Komischen, pag. 157 ev.)
  7. Duidelijk is dat we het op deze blog hoofdzakelijk hebben over de laatste categorie van bestaande grappen. Freud is als psychiater eigenlijk meer geïnteresseerd in de eerste categorie komische grapjes. Hij schrijft Der Witz om zich het verschil duidelijk voor ogen te halen.

    8.          

  8. Kaukasische Märchen, pag. 116-117.
    In Puschkins Heimatland nahm die Wanzenplage (vergelijk Brand in het huis van Jeha immer mehr zu. Die Dorfleute konnten nachts nicht mehr schlafen und waren zuletzt nicht mehr fähig, die Felder zu bestellen.
    Puschkin zerrieb Backsteine zu Pulver, füllte es in kleine Beutel und zog in eine Stadt. Dort stellte er sich auf den Marktplatz und pries laut sein Wanzenpulver an. Die Leuten strömten aus dem Basar und in kurzer Zeit hatte er seine Ware an den Mann gebracht. Aber niemand hatte gefragt, wie man das Pulver anwenden solle. Man schickte Puschkin einen schnellen Läufer nach, der Puschkin um Auskunft bitten sollte.
    Schon von weitem sah Puschkin den Läufer kommen. Da begann auch er zu laufen, was seine Füße nur hergeben wollten. Das half ihm aber nichts. Bald hatte ihn der Läufer eingeholt. Puschkin blieb stehen, und der Mann fragte ihn: “Sage uns bitte, wie müssen wir dein Wanzenpulver gebrauchen?” “Das ist ganz einfach”, sagte Puschkin, “ihr müßt die Wanzen einzeln fangen und ihnen das Pulver in die Augen streuen. Dann müssen sie alle sterben.”
    Diesen Bescheid brachte der Läufer den Stadtleuten. Die waren alle sehr zufrieden, bis ein alter Mann sagte: “Tötet doch die Wanzen gleich, nachdem ihr sie gefangen habt. So spart ihr doch das kostbare Pulver.” Jetz waren die Leute in der Stadt noch zufriedener.

    9.          

    JOKES AND THEIR RELATIONSHIP TO THE UNCONSCIOUS, DER WITZ UND SEINE BEZIEHUNG ZUM UNBEWUSSTEN, A few notes on the creation of this bi-lingual text, Richard G. Klein, January 1, 2004, New York City.

             

  9. Freud, Der Witz, 1905, pag 108.
    Der Student gibt es dann nicht auf, gegen den Denk- und Realitätszwang zu demonstrieren, dessen ‎Herrschaft er doch immer unduldsamer und uneingeschränkter werden verspürt. Ein guter Teil des studentischen Ulks gehört dieser Reaktion an. Der Mensch ist eben ein “unermüdlicher Lustsucher” - ich weiss ‎nicht mehr, bei welchem Autor ich diesen glücklichen Ausdruck gefunden habe - und jeder Verzicht auf eine einmal genossene Lust wird ihm sehr schwer. Mit dem heiteren Unsinn des Bierschwefels versucht der ‎Student, sich die Lust aus der Freiheit des Denkens zu retten, die ihm durch die Schulung des Kollegs immer mehr verloren geht. ‎
  10. Freud, Der Witz, 1905, pag. 111.
    Ein Scherz ist es, wenn der Professor Kästner, der im 18. Jahrhundert in Göttingen Physik lehrte ‎‎- und Witze machte -, einen Studenten namens Kriegk bei der lnskription nach seinem Alter ‎fragte und auf die Antwort, er sei dreißig Jahre alt, meinte: Ei, so habe ich ja die Ehre, den 30 jährigen ‎Krieg zu sehen.‎