Trickster één (Winnebago) (of klik hier, veel beter).

         

(Door op je toetsenbord “Controle +” te klikken kun je de pagina vergroten om hem beter leesbaar te maken.)

         

Mijn commentaar.

Het woord voor trickster in de taal van de Winnebago-indianen is wakdjunkaga (wak-djoen-kaga). Dit betekent “de listige”. In de taal van een andere Indianenstam, de Ponca, heet hij ishtinike (iesj-tie-nie-ki) en in de taal van de bij ons bekendste indianenstam, de Dakota-Sioux, heet hij iktomi, de spin. En deze laatste aanduiding is opvallend, omdat hij hiermee familie wordt van de bekendste spinfamilie in verhalenland, Anansi. Anansi is bekend van de meeste Caraïbische eilanden en Suriname. Ze zeggen dat hij met de slaven uit West-Afrika naar Suriname en de Caraïben is gekomen. Vreemd is dan wel dat hij in Oost Amerika niet voorkomt onder de zwarte bevolking (voor zover ik weet) en ook op Cuba is hij onbekend. Misschien was de verspreiding toch iets anders dan men zich heeft gedacht, nl via de Indianen?

Volgens Paul Radin in The Trickster (pag. 132) zijn de overeenkomsten tussen de tricksterverhalen van bijna alle Indianenstammen van Noord Amerika opvallend. Misschien bestonden er ook al trickster-verhalen bij de Indianen van Suriname? Men denkt dat er ooit eens een tijd geweest is dat alle stammen hetzelfde verhaal kenden. Deze tricksterverhalen hebben alle hetzelfde vreemde kenmerk dat ze heel erg weinig verandering lijken te hebben ondergaan sinds tijden. Het navertellen met toevoeging van veel geuren, kleuren, bloemetjes en dingetjes is dan ook helemaal niet zoals het eigenlijk hoort. Ook de Nasreddin-, Jeha- en (oude) Anansi-verhalen beschikken over een structuur waarvan je zou kunnen denken dat ze ooit eens de ruggengraat is geweest van een oer–verhaal. Ze lijken de vraag op te werpen: “Wat is denken, eigenlijk?”

De trickster-figuur doet op zijn domme, sullige manier meer goed dan kwaad. Vandaar dat het een figuur van troost is. Hij gaat niet op oorlogspad maar brengt vrede door het vernietigen van zijn eigen wapens. Wij kunnen daar nog een voorbeeld aan nemen, denk ik. Voor een westerling die Indianen in het algemeen associeert met oorlog, is dit verhaal een duidelijke aanwijzing dat ook tijdens de verovering door Europese mogendheden van Noord Amerika op de oorspronkelijke bevolking, er al aan psychologische oorlogsvoering werd gedaan. Vredelievende mensen dood je nu eenmaal minder gemakkelijk dan oorlogszuchtige!

         

Uit: The Trickster, a study in american indian mythology, Paul Radin, Karl Kerényi, Philisophical Library, New Yrk, 1956, pag 6-7: