Helden en slangen...

Citaten uit: Travelling Heroes in the epic age of Homer, Robin Lane Fox, Alfred A. Knopf/ Random House, Inc., New York, 2009.

        

Slangen: Typhon en Hydra (storm en water)


Verhalen over slangen gaan ver terug in de tijd. De Hettieten die van 1700-1600 voor Christus leefden kenden al verhalen van de strijd tegen een draak, een soort slang.

Lane Fox: 284:

“Toevallig beschikken we over drie verhalen, van de strijd van de Hettitische Storm god met een slangachtige tegenstander...”

De verhalen doen min of meer denken aan psychotherapeutische rituelen, zoals je die momenteel nog kunt terugvinden in de traditionele geneeskunde in Marokko: de grot (put) bij de zee, de muziek en de vis. Ook om die reden heb ik de volgende fragmenten uit Travelling Heroes hier opgenomen. De Hettitische verhalen waren eerder al overgenomen door de Grieken, die er een strijd tussen hun hoofdgod, Zeus, en de slang Typhon van maakten. Volgens Oppianus (ong 180 na Chr), een tijdgenoot van Commodus liep deze strijd als volgt:

Lane Fox: 287:

“ Als Oppianus een toespeling maakt op de oorlog van Zeus tegen Typhon, beschrijft hij hoe Typhon ertoe verleid werd om deel te nemen aan een banquet (van vis) en uit zijn verstopte put te voorschijn kwam om op het strand te eten. Zeus bestookte hem daarop met zijn donder en bliksem en sloeg zijn koppen stuk op de rotsen. Het verleiden van een zeemonster door het aanbieden van een banquet gaat terug op twee oude Hettitsche verhalen.”

Oppianus wordt ook in verband gebracht met de eerste walvisvangst van bijbelse proporties; vis speelt een centrale rol in sommige Marokkaanse traditionele psychotherapieën. Nog in 1986 hoorde ik van een Marokkaanse man dat hij door de geur van gebakken vis van een merkwaardige vorm van epilepsie was genezen. Zijn kind was ook weer ‘epileptisch’! Ik weet niet wat zijn zoon echt mankeerde. Ik ben geen dokter.

Nonnus (AD 430: een tot het Christendom bekeerde (?) rondtrekkende dichter) zegt dat Typhon de donder en bliksem van Zeus afpakt, precies zoals dat in de twee andere Hettitische verhalen het geval is. Het verschil met de andere twee oudste bronnen is dat in plaats van het hart en de ogen, hem zijn spieren worden afgepakt, zodat Zeus machteloos in een asthenische toestand zoals in sommige psychische ziektebeelden aan zijn voeten ligt.

Lane Fox: 287:

“Typhon verstopt de pezen in een grot bij de zee, maar is dan betoverd door de macht van de muziek, gespeeld door de held Cadmus (de Phoeniciër die de Grieken het Alfabet heeft geleerd). Typhon overhandigt de pezen aan hem en raakt in trance, waarop Cadmus van Typhon de Donder en Bliksem (die hij ook van Zeus had gestolen) opeist (net als in de oudste versies van dit verhaal). De muziek doet denken aan de muziek die Hedammu betoverde in het oude Hettitische lied…”

De naam van de slang ′Hedammu′, zou tot Arabisch kunnen worden herleid: He=Xe=Xa= betekenis Broer; en “dammu” betekent ook nu nog in het Arabisch “zijn bloed”. Kortom de naam van de draak (slang) “Hedammu” houdt in dat hij verwant is aan degene die hij bestrijdt. De oorsprongsgeschiedenis zoals die door de Hettieten werd ervaren was er een van strijd tussen gezinsleden onderling (Freudiaanser kan het eigenlijk niet). Maar dat is niet alleen bij de Hettieten het geval, bij de Grieken kennen we Uranos (hemel) en Gaia( aarde). Doordat Gaia ervoor zorgt dat Uranos wordt gecastreerd door zijn kind Kronos (tijd), verdwijnt Uranos van het toneel. Kronos (de tijd) die zijn eigen kinderen telkens weer opeet, krijgt als zijn vrouw Rhea zwanger is van de nog ongeboren Zeus, een steen te eten, waarvan Kronos denkt dat het zijn al geboren zoon, Zeus, is. Daarna wordt Zeus geboren zonder dat Kronos daar weet van heeft. Zeus weet ook zijn vader weer te castreren en volgt Kronos op. Daarop dreigt bij de geboorte van Herakles, de zoon van Zeus, nogmaals hetzelfde te gebeuren, nl. dat Herakles zich van zijn vader zal ontdoen. Maar blijkbaar heeft Zeus een betere relatie met zijn zoon Herakles en doet hij dat niet. Dat kan samenhangen met een parallel verhaal, waarin een draak wordt verslagen. Eerst verslaat Zeus Typhon, zoals hierboven is aangegeven. In de generatie hierop verslaat Herakles een kind van Typhon, de Hydra. Aan de mannelijke kant blijft er opvolging mogelijk zonder dat de beide mannen elkaar naar het leven staan, maar aan de slangenkant houdt na twee generaties de voortplanting op. Na de Hydra hoeven er geen slangen meer te worden verslagen!

        

De slang van de Oudheid wordt gekenmerkt door de 4 basiselementen uit de Humorale Theorie: De vuurspuwende draak (naam is mij onbekend) die na de oogst de aarde in een slash-and-burn-methode bouwrijp maakte, Python ( de over de grond/aarde zich voortbewegende draak of slang) zorgt voor het vruchtdragen van het land, Typhon (basiselement wind en lucht) de typhoon storm, de grote angst voor zeevarenden, en ten slotte de Hydra (basiselement water), eveneens de grote angst voor een zeevarend volk, maar ook nodig voor het land om het zaad te laten ontkiemen: vuur, aarde, lucht en water. Als een slang zich manifesteert draagt hij alle kenmerken in meer of mindere mate.