Ma′roef in Al–Merika.
Uit: De gestolen minnaar en andere vrijmoedige liefdesverhalen uit 1001 nacht, Paul Rodenko, Ooievaar, 1960: 144-151.
Spring hier naar de de Arabische brontekst..
Inleiding.
De trickster maakt furore onder Amerikaanse en Canadese rechtse jongeren. Misschien ook wel onder Nederlandse jongeren. Uit artikelen in de Volkskrant en De Groene blijkt de trickster, een figuur uit het verre verleden, momenteel onder jongeren weer springlevend. Het wordt hoog tijd dat ik daar als eenenzeventigjarige ook aandacht aan besteed. Het artikel in de Volkskrant van zaterdag 15 augustus 2020 gaat over politieke jongeren van verschillende partijen die in hun berichten aan elkaar, nazigrappen maken, zich racistisch uitlaten of andere twijfelachtige opmerkingen doen. In het artikel wordt de emoj (zie afbeelding linksboven) die met het bericht wordt meegestuurd als volgt omschreven:
Al deze achtergrondinformatie geeft mij het idee op het punt te staan over een bermbom te struikelen, of, over de rand van het ravijn heen kijkend, een goudmijn te ontdekken. De bermbom, omdat het beroep op de werking van dit soort symboliek mij doet denken aan de Tweede Wereldoorlog, waarin Carl Gustav Jung ook al een (onduidelijk) rolletje heeft gespeeld bij het ontwikkelen van de symboliek (hakenkruis?). Een goudmijn, omdat deze schelm, deze trickster, jongeren (jonge mannen) blijkbaar hoop geeft op een zinvolle toekomst (in finaciëel opzicht).
Maar heeft mijn trickster ook iets van doen met die Trickster die deze rechtse jongeren begeestert? Wat is het verband tussen de rellen van de jongeren van nu met de rellen van jongeren in de Griekse Oudheid, bijvoorbeeld die onder Alcibiades. Jongeren in die tijd maakten gebruik van kleuren om zich te profileren ten opzichte van elkaar in onderscheidende bendes. Het is tijd om weer eens op een andere manier naar onze “helden” te kijken!
Maroef.
De bluf van Maroef is een onomwonden vorm van oplichterij, de bezigheid van een trickster. Op ons blog verspreid vinden we ook nog de volgende kenmerken van de trickster. Panurg van Rabelais is de mondeling begaafde debater en puber. Een jongen die met zijn woord zijn omgeving betovert. Broer Jan (Frère Jean) is bij Rabelais de oudere opstandeling die om zich heen mept, omdat hij ervaren heeft dat alleen woorden niet voldoen. De trickster krijgt bij Rabelais leeftijd en is het stadium van archetype (statisch model) voorbij, hoewel hij in essentie nog wel het symbolische charisma kent waardoor hij een voorbeeld en voorganger van een bende zou kunnen zijn.
Het archetype.
Een archetype kan zich erop beroepen een model voor persoonlijke groei aan te reiken, waardoor eeuwenlang mensen zich hebben laten inspireren. Carl Gustav Jung ziet in het archetype van de Trickster een afschaduwing van Mercurius, Latijn voor de Griekse god Hermes. Hermes is de boodschapper tussen de goden en de mensen, de beschermheer van de handel, en begeleider van overledenen. Handelaren stonden in de oudheid niet in hoog aanzien. Juist omdat zij zich van listen en bedrog bedienden, werden ze gewantrouwd en vernederd. Hermes was dan ook niet een onomstotelijk gewaardeerde godheid. Al als kind wist hij Apollo te belazeren door hem koeien te ontstelen. Hermes scoort door criminele activiteiten te doen, en is hiermee niet zozeer de vertegenwoordiger van een klasse, maar de vertegenwoordiger van ondernemers en handelaars. Als jongeren zich hierdoor laten inspireren, dan is dit een voortvloeisel van het tijdperk waarin de klassenstrijd achter ons ligt. Net als echte kapitalisten gaan ze (gewetenloos) tot het gaatje om de buit binnen te halen.
Volgens Josselin de Jong is Hermes eigenlijk een herma–Afrodie–t: een tweeslachtig wezen, deels man en deels vrouw. Aristofanes bracht het derde soort mensen (mannen, vrouwen en hermafrodieten) als volgt ter sprake:
Als jongeren zich tot deze figuur voelen aangetrokken, dan betekent het dat ze de maatschappelijke verhoudingen verinnerlijken. In zichzelf voeren ze de verinnerlijkte strijd om de maatschappelijke schaarste aan werk, gebrek aan positie en tekort aan idealen. De signalen houden in dat het hierbij niet om een oppervlakkige ontevredenheid gaat, die je even met veel politiegeweld de kop indrukt. De onvrede zit te diep en maatschappelijke instellingen moeten perspectief bieden om de stress te verminderen vanwege werkloosheid, positie in het emancipatieproces, en verankering van idealen. De oudere generatie moet verantwoordelijkheid nemen voor de kloof die tussen de generaties is gegroeid.
Rosarium Philosophicum.
Jung komt bij de analyse van het Rosarium Philosophicum —een Middeleeuws, alchemistisch werk met afbeeldingen zoals hiernaast— tot de conclusie dat in deze strip de psychische groei van iemand in beeld is gebracht. Het plaatje hiernaast stelt een broer en een zus voor in geestelijke gemeenschap, die om tot volwaardige psychische groei te komen, zich eerst als “hermafrodiet” moeten ervaren om uiteindelijk ieder apart als één individu sterker te staan in de maatschappelijke werkelijkheid. Het Rosarium Philosophicum toont vier stadia, die iemand moet doorlopen om zijn plaats in de maatschappij te vinden. Wie geïnteresseerd is, kan over de andere stadia op het internet informatie vinden. Een psycholoog, maar ik denk ook ouders, kunnen iemand in dit proces, dat Jung individuatie noemt, begeleiden. Ik denk dat naar mate een maatschappij minder vastigheid biedt, er grotere behoeft is dat maatschappelijke instanties het individuatie–proces begeleiden. Een maatschappij die jongerenwerk afbreekt, waarin de kerk geen gezag meer heeft, school geen perspectief biedt, is een maatschappij die voortdurend het individuatieproces verwoest. De reactie van de jongere is die van verwoesting van zijn omgeving: een logisch gevolg.
Conclusie.
De trickster uit de Klassieke Humor lijkt het gedrag van de jongeren van nu te verhelderen. Net als Alcibiades en zijn bende gaan de jongeren van nu de straat op om te rellen en zich te kunnen manifesteren. Ze lijken op het oude archetype van de Trickster terug te vallen om de grenzen van wat mag en wat niet mag te verkennen. Maar het gaat vooral om het zoeken van een eigen bestemming in dit leven, in de maatschappij. Wij hebben een pubercultuur geschapen, die prachtig voldoet in tijden van welvaart, maar als het minder gaat een kloof creëert tussen de generaties. De rellen van de jongeren hebben direct te maken met onverantwoordelijk gedrag van ouderen, die met orde en wet denken de zaak recht te kunnen trekken. Deze reactie van de oudere generatie roept alleen maar meer geweldadig verzet op. Maar die oudere generatie wordt ook elke mogelijkheid ontnomen om zijn⁄haar jongere een fatsoenlijke toekomst te bieden. Het lijkt er op dat strukturele maatschappelijke ontwikkelingen twee generaties klem zetten, en dat degenen die er wat aan kunnen doen de andere kant uitkijken. De trickster belazert de boel!
Dit is geen grapje meer. Het wordt tijd dat er serieus over wordt gedacht, geschreven en beslist.
Commentaar.
(1) In de Arabische tekst hieronder staat met de overeenkomstige kleuren aangegeven dat Rodenko hier de Arabische tekst volgt: geel (gele stof) en roze (oudroze). Maar ook “niets” komt in de Arabische tekst voor (licht blauw gemarkeerd), maar dan gaat de tekst zo: “……ik heb zoveel spullen dat als je wat je vraagt eraf haalt, je dat aan de hoeveelheid voorraad er niet vanaf zult kunnen zien.”
(2) 
Rubayat of Omar Khayyam, pag. 33 en 32, pocket books, New York, 1941:
(3) Al eerder heb ik de overeenkomst tussen de naam Maroef en Fame opgemerkt. Om het commentaar hierover in de eerdere bespreking te zien: klik dan hier
(4) Voetnoot van Rodenko: Volgens de jongste onderzoekingen schijnen de sterren op de tulband van sultan Sam de Cholliwoet- en gangsterren te symboliseren.
(5) 
Rodenko schreef het verhaal ongeveer 5 jaar, voordat Marilyn inderdaad voor president Kennedy zong: “Happy birthday, dear president ……happy birthday, to you”
(6) Geen woord verzonnen:…… ثم امر اشيخ ألاسلام, staat er in het vervolg van dit verhaal in het Arabisch, dat net niet meer in het hier afgedrukte stuk staat.
De originele tekst.
Oorspronkelijke Arabische brontekst.
Uit: دار ألكتب ألعلمية ، بيروت لبنان ، ألصفحة: ٦٨٤.
